Hoeksche Waards dialect

Er bestaat in de Hoekse Waard een duidelijk verschil tussen de dialecten, die in het westen en in het oosten worden gesproken en in het oosten is 's-Gravendeels weer een uitzondering. Tussen de Oost-Hoekschewaardse dialecten van Puttershoek, Maasdam, Cillaarshoek en Strijen is onderling weinig verschil. 

Dit zijn opvallendste kenmerken van het Oost-Hoekschewaardse dialect: 

·   woorden als merrege (morgen), zummer (zomer), jaot (ja), uur (uier), mis (mest) en dêêmsteg (tussen mistig en heiig)
·   het werkwoord binne (zijn): ik bin geweest en heulie binne geweest
·   het voorvoegsel er voor ar: verreke (varken), errempie (armpje) en errebaaier (arbeider)
·   de ae klank, die klinkt in militair en het Engelse there: haest (haast), 's aeves ('s avonds), taefel (tafel), kaerssie (kaarsje), paechie (paadje), schaep (schaap), gaere (garen) en een laeg hekke (een laag hek)
·   de ao klank: slaon (slaan), taort (taart), haogel (hagel), de waereld is geschaope (de wereld is geschapen), de aerrepels binne gaer (de aardappels zijn gaar) en een laochie schuim (een laagje schuim)
·   de êê voor ee komt vaak voor: allêên, mêêster, brêêd, êêuw, vêê, twêê, zêêp en dat staot al een week in de wêêk (dat staat al een week in de week)
·   ôô voor oo komt regelmatig voor: brôôd, stôôm, hôôp, bôôs, stêênkool en blomkôôl, ôôge (ogen), ôôs (ons) en strôôp ie mouw op, want d'r zit stroop op (stroop je mouw op, want er zit stroop op)

·   o en oo voor oe komt af en toe voor: blom (bloem), motte (moeten), genog (genoeg), sloog (sloeg) en vroog (vroeg)

·   aai voor de korte ei: aaiers (eieren), maaid (meid) en gaait (geit)

·   de korte ij wordt soms als ie uitgesproken, terwijl de ie soms juist als een ij wordt uitgesproken: Strien (Strijen) en wije (wieden)

·   de eu voor oo of ee komt af en toe voor: zeun (zoon), meule (molen), veul (veel) en speule (spelen)

·   ááns voor ans: gááns (gans) en dáánse (dansen)

·   vr voor wr: vraok en vrat

·   verkleinwoorden met -ie, vooral (e)chie en tjie: mannechie (mannetje), weegchie (wegje), mouwchie, weuninkie (woninkje), mondjie, gehaaimpie (geheimpje), bôômpie, kannechie (kannetje) en vellechie (velletje)

 

Bronnen:

 - Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard: Hoekschewaards Woordenboek, De Boektant, 2006

 - "Cillaarshoek" in de serie "Strijen in Historisch Perspectief"
 - Berg, C. v.d.: Etymologie Cillaarshoek, Geneal. tijdschrift "Ons Voorgeslacht" ,1946
 - Nederland's Patriciaat, 1972